Tôi được biết ở trong nước số người vào hùa với một số nhà cầm quyền lên án, miệt thị nhà văn Dương Thu Hương chỉ đếm được trên đầu ngón tay. Đó là một nhà văn nữ trong Ban chấp hành Hội Nhà Văn được đảng chọn để đi dự đại hội đảng lần thứ 7; nhà văn này cũng chỉ ám chỉ Dương Thu Hương (những người cầm bút lợi dụng tình hình để bôi xấu chế độ) mà không dám nêu tên. Còn ở trong gia đình, trong cơ quan, giữa bạn bè tin cậy, bà con ta vẫn khen nữ văn sỹ họ Dương là can đảm, có dũng khí, dám nói lên điều bản thân và nhiều người nghĩ. Không ít người quý trọng nhà văn “ngồi bệt xuống cỏ” với dân đen. Cách nói bộc toạc, thẳng thừng của Dương Thu Hương nói lên một cá tính rất cứng cỏi một phương cách sống chống nạnh ngẩng cao đầu. Đó là phương cách mà mẹ Phùng Quán đã dạy anh: yêu ai thì bảo là yêu ghét ai thì nói là ghét, dù dao kề cổ cũng không thể nói ghét thành yêu. Tôi đã đôi lầnn gặp Dương Thu Hương. Một phong cách khác thường, rất đàn ông. Đứng giữa một số bạn trai và gái, Dương Thu Hương có thể bô bô: Này, thằng đểu ha, lại đây tao bảo! Giọng nói không đểu chút nào, mà là thân tình, hơi kẻ cả, kiểu đồng đội thương nhau từ thời dưới bom đạn. Đưa bài đến báo Nhân Dân, cô ta có thể xẵng giọng với người phó ban văn nghệ: này, đăng hay không thì bảo, đừng có ỡm ờ, không thì để người ta xé đi! Hơi chua ngoa, nhưng chân tình, ngay thật và sòng phẳng. Ở cơ quan làm phim truyện cũng thế. Anh bạn cùng cơ quan với Dương Thu Hương kể, một lần đi công lác cần ứng trước một khoản tiền, mấy anh quản trị luôn làm khó dễ. Dương Thu Hương ghi luôn vào giấy yêu cầu ứng tiền đi công tác: “Mượn 50 ngàn, thằng em tôi đi Đức sắp về, có áo lông sẽ bán để trả…” rồi đưa cho văn phòng quản trị, kèm một câu: số tiền còm ấy ai thèm quịt mà sợ!
Đó phong cách của Dương Thu Hương, ngay thật nhưng hơi ngổ ngáo. Bộc trực nhưng lại có phần đanh đá, chua ngoa. Lên án viên tướng Quang Phòng, Dương Thu Hương không chút nể nang: “Tôi không bao giờ thù hận ông. Tôi khinh bỉ và thương hại ông!”, “Ông có thói quen của thứ trương tuần, chánh tổng!” “Ông chưa chết, nhưng nếu cần đối chất tôi thiếu gì phương tiện để bật nấp ván thiên quan tài ông lên”; Tôi cho ông quyền tự do chọn phương án chìm tàu “ông non tay nghề quá”; “bộ máy quốc gia mà phải dùng loại cán bộ đầu loãng như ông thì tội nghiệp thay!”. Dương Thu Hương đã từng tự nhận là nhẹ dạ cả tin. Hình như cô vẫn chưa sửa được nhược điểm ấy. Việc cô tha thứ cho kẻ đã ngã ngựa là Quang Phòng có thể hiểu được. Nhưng khi cô cho rằng viên tướng Bùi Quốc Huy đại diện cho Bộ trưởng Bùi Thiên Ngộ là người biết điều, có lòng tốt với cô thì xin cô hãy dè chừng! Cô nói “nguyên tắc sống của tôi là ai cho ta ăn lê thì ta mời họ án táo”. Cô cho rằng “Tổng cục trưởng Tổng cục Phản gián Năm Huy cư xử đàng hoàng tử tế với cô. Cô cho rằng cô cần “tôn trọng người đồng nghiệp cấp trên” của Quang Phòng, cô cần giữ chữ tín với hai ông Năm Huy và Nguyễn Công Nhuận… Tôi cho rằng cô lại nhẹ dạ và cả tin mất rồi! Có thể cô không hiểu rõ rằng khi Bộ nội vụ quyết định bắt giữ cô thì cả hai viên tướng Nam Huy và Công Nhuận đều biết và đồng tình. Đó là cách làm việc tập trung thống nhất ở Bộ Nội Vụ, có giao ban hàng tuần trước mặt ông bộ trưởng, thường là vào sáng thứ ba hàng tuần.
Họ thí quân để giữ tướng. Thí Quang Phòng rồi sau đó sẽ thí cả Dương Thu Hương. Họ có thể xoa dịu cô, đầu rất mềm với cô thậm chí ve vuốt nhem tự hào của cô nữa, chỉ để vô hiệu hóa cô. Cô chớ chấp mấy kẻ đã ngã ngựa, cô hãy tha thứ cho họ. Chúng tôi đây, những người mới, chúng tôi hiểu và quý trọng cô. Nếu chúng tôi đến sớm ở cương vị này thì cô đâu có bị đụng chạm tới! Cô hãy cho qua. Ngọt ngào biết bao. Đó là quả lê ngọt lịm đó. Nhưng là quả lê có chất độc! Quả lê có bùa ải. Quả lê định giải giáp tất cả nghị lực và tinh thần sáng suốt đấu tranh của cô!
Họ về cơ bản chẳng khác gì nhau. Theo nguyên tắc kế thừa, các ông Bùi Thiện Ngộ, Bùi Quốc Huy đều phải gánh mọi hồ sơ tất cả các vụ án của thời các ông Mai Chí Thọ, Dương Thông và cả của thời ông Trần Quốc Hoàn rồi Phạm Hùng nữa. Cái đúng và cái sai, họ có trách nhiệm kế thừa hết. Đó là nguyên tắc. Nếu thật lòng ngay thật, ông Ngộ và ông Huy phải nói rõ là “Chúng tôi đã làm sai, những người trước chúng tôi đã làm sai. Việc giam cô 7 tháng 10 ngày là sai luật pháp và đạo lý. Chúng tôi xin lỗi cô. Và do báo chí có đưa tin, cả trong và ngoài nước, nên cô có quyền đòi họ phải cải chính và xin lỗi công khai trên báo và đài. Và họ cũng có nghĩa vụ phải nói rõ là những người trước đây của Bộ Nội Vụ đã làm sai, đã phạm pháp, đã bị kiểm điểm và xử trí ra sao. Cô có quyền đòi bồi thường danh dự….Và chiếu theo luật, tòa án sẽ quyết định.
Họ lùi thì nếu đúng là Dương Thu Hương, một Dương Thu Hương gan góc, quả cảm, đứng về phía nhân dân bị áp bức, tất cô sẽ thừa thắng, vươn dậy đòi công bằng cho mình và cho vô số người bị oan ức mà cô đã biết là không ít đâu. Trước hết là những nhà văn đồng nghiệp trong vụ Nhân Văn Giai Phẩm. Rồi các nhà trí thức ngay thật, sáng suốt và dũng cảm của đất nước. Rồi như bác sĩ Nguyễn Đan Quế và giáo sư Đoàn Viết Hoạt (ông Hoạt bị xử 20 năm tù giam chỉ vì đòi dân chủ, đòi sửa hiến pháp, đòi bầu cử tự do và bị chụp mũ là âm mưu lật đổ!).
Họ làm vậy chỉ tổ gây khổ cho dân. Vì thái độ kiêu ngạo, bất chấp thế giới, coi trời bằng vung ấy của họ, mà rồi ách cấm vận khó có thể gỡ ra sớm! Họ đâu có khổ, chỉ dân đen là cơ cực.
Hẳn Dương Thu Hương biết rất rõ rằng nguyên nhân cơ bản là từ cơ chế, từ bộ máy và những nguyên lý điều hành của bộ máy ấy. Không thay bộ máy thì tất cả những con người trong bộ máy đều phải tham gia vào cho guồng máy đó chạy trơn tru, nghiền nát mọi quyền tự do, mọi cá tính, mọi người ngay thẳng, sáng suốt và can đảm trên hành trình hung hãn của nó.
Do rất tin và rất quý nhà văn nữ hết sức đặc biệt Dương Thu Hương, một chiến sĩ đặc sắc đấu tranh cho quyên sống và quyền dân chủ của đất nước mà tôi phát biểu về tấm lòng cao thượng của cô. Hãy cao thượng với những người đáng được đối xử một cách mã thượng. Không bao giờ nên nhẹ dạ cả tin một lần nữa!
